محصول سالم یا ارگانیک؟!

چالش‌ها و مشکلات بخش کشاورزی با گذر زمان و گسترش جمعیت، در حال افزایش است و به‌مرور عمیق‌تر احساس می‌شود.

مسئله امنیت غذایی و تأمین غذا برای حجم وسیعی از افراد گرسنه در جهان و به دنبال آن، تأمین و ارائه غذای سالم با حفظ کیفیت آب‌وخاک و همچنین قابلیت کشاورزی پایدار از جمله مهم‌ترین مسائلی است که امروزه وجود دارد.

حال‌آنکه دانش و فناوری‌های جدید در حال ارائه راهکار برای حل آنها هستند.

ناگفته نماند وضعیت ذخایر آب به‌خاطر کاهش بارش‌ها و اثرات خشکسالی طی سال‌های گذشته، فعالیت‌های کشاورزی را در هر نقطه از جهان به سمت‌وسویی برده است که برای هر اقدامی، اولین مورد، بررسی وضعیت ذخایر آبی منطقه با کشت محصول مناسب باشد.

به‌عبارت‌دیگر تأمین غذای مردم باید در راستای استفاده بهینه از منابع ابی باشد. به‌نحوی‌که در هر اقلیم بتوان از ظرفیت‌های موجود استفاده کرد و محصول مناسبی کشت کرد.

در یکی دو سال گذشته برخی محصولات به‌عنوان کم آب‌بر و برخی به‌عنوان پر آب‌بر معرفی شده‌اند.

زیر کشت بردن اراضی مناطق خشک برای محصولات پر آب‌بر، نه‌تنها راندمان و بهره‌وری مناسبی نخواهد داشت؛ بلکه با هدردادن حداقل منابع آبی در دسترس، تنش‌های محیطی را افزایش داده و به دنبال آن سایر مشکلات را به دنبال خواهد داشت.

مسئله مهمی که در اینجا قصد داریم به آن بپردازیم مسئله سلامت محصولات کشاورزی است

از سال 1950 با شروع انقلاب سبز، فناوری‌های جدیدی وارد این حوزه شد. ارقام پربازده، نهاده‌های شیمیایی، ماشین‌آلات جدید و سموم شیمیایی باهدف افزایش تولیدات کشاورزی بخصوص در کشورهای درحال‌توسعه به حوزه کشاورزی ورود پیدا کردند.

اما باگذشت سال‌های متمادی به دلیل استفاده بیش از حد از نهاده‌های شیمیایی فرایند تولید با مشکلات مهمی روبرو شد.

مشکلاتی که در مقابل مسائل قبلی بسیار پررنگ‌تر و حادتر بود.

تولید محصول سالم فرایندی است که طی آن سعی می‌شود برای کنترل آفات و بیماری‌ها از روش‌های نوین و تلفیقی استفاده کرد.

به‌عبارت‌دیگر در این روش اولویت با روش‌های غیر شیمایی و بیولوژیک است؛ اما در زمان طغیان آفات و بیماری‌ها از سمومی با دوره کارنس مناسب، در زمان مشخص و با کنترل دقیق استفاده می‌شود.

آنچه که طی این فرایند با حداقل باقیمانده سموم (که حد استاندارد در آن رعایت شده باشد) از طریق کنترل مصرف آنها و مصرف بهینه از کودها و جایگزینی روش‌های غیر شیمایی در چرخه تولید به دست می‌آید محصول سالم (گواهی شده) نامیده می‌شود.

و کشاورزی سالم یا کم نهاده عبارتی است که در اینجا معنا پیدا می‌کند

در کشاورزی سالم تلاش ما بر استفاده بهینه از منابع محلی (مثل اقلیم، خاک، آب، پوشش گیاهی و نیروی کار و مهارت) است که از نظر اقتصادی به‌صرفه و پربازده باشد و از نظر بوم‌شناختی سالم و از نظر فرهنگی، قابل‌قبول و مورد پذیرش قرار گیرد. ماحصل کشاورزی سالم دربردارنده عدالت اجتماعی خواهد بود.

در این روش استفاده از نهاده‌های شیمیایی، آفت‌کش‌ها و ماشین‌آلات ممنوع نیست؛ بلکه سعی بر استفاده از منابع محلی با حفظ شرایط کشاورزی پایدار است.

استفاده سنتی از سموم و کودهای شیمیایی طی چندین سال گذشته موجب شده سلامت انسان و حیات برخی موجودات به خطر بیفتد

ارزیابی اثرات زیست‌محیطی ناشی از مصرف سموم و کودهای شیمیایی نشان می‌دهد هم‌زمان با ترویج و تبلیغ استفاده از اینها، مسائل و پیامدهای زیست‌محیطی نیز افزایش پیدا کرده است و در این میان فقط بهره‌گیری بیشتر از زمین هدف بوده است.

اما امروزه دیگر زمان آن رسیده است که با بررسی دقیق و آنالیز آب‌وخاک منطقه اقدام به استفاده از نهاده‌ها کرد. چرا که سلامت انسان‌ها و طبیعت چیزی نیست که بتوان از آن غافل شد.

آموزش کشاورز آن نقطه کور ماجراست که باید روی آن سرمایه‌گذاری کرد. چرا که کشاورزان به‌عنوان سربازان خط مقدم امنیت غذایی کشور هستند و باید در راستای تولید محصولی سالم قدم برداشته و از دسترنج زحمات خود نیز راضی باشند.

زندگی شهرنشینی و افزایش آلاینده‌ها و به دنبال آن شیوع و گسترش بیماری‌ها هر انسانی را برای استفاده از مواد غذایی سالم ترغیب می‌کند.

پس بدیهی است که ارگان‌های ذی‌ربط و همه کسانی که در حوزه کشاورزی به نحوی فعالیت دارند در این مسیر همراه و متحد شوند.

در حال حاضر سموم باقی‌مانده در سبزی‌ها و میوه‌ها که روزانه سر سفره همه مردم وجود دارد بیش از حد مجاز است و این سلامت جامعه را به خطر می‌اندازد و در نهایت بسیاری از بیمارها از جمله سرطان که یکی از علل بروز آن عدم کنترل میزان آلاینده‌ها و سموم در مواد غذایی است، است.

سرطان یکی از چندین بیماری و مشکلاتی است که در اثر مواد غذایی ناسالم بروز می‌کند و راهکاری جز تغییر الگوی استفاده از سموم و کودها در حوزه کشاورزی ندارد و باید در این زمینه از الگوهای استاندارد جهانی بهره برد.

بنابراین، توسعه کشاورزی ارگانیک و تولید محصول گواهی شده زیر نظر ناظرین و متخصصین مجرب برای جوامع انسانی و کشور ما یک ضرورت محسوب می‌شود.

بدیهی است برای رسیدن به این هدف بزرگ و ارزشمند، باید ازیک‌طرف نسبت به ترویج و آموزش تولید محصولات سالم بین مردم توجه کرد و از طرفی دیگر برای آموزش کشاورزان عزیز قدم برداشت.

با روشن‌شدن مزایا و اهمیت تولید محصولات سالم‌تر به‌مرور فرهنگ بازارپسندی محصولات کشاورزی تغییر خواهد کرد و نگاه‌ها به‌سلامت تولیدات کشاورزی معطوف خواهد شد نه رنگ و درشتی آنها!