نقش آهن در توسعه و پایداری گیاه
نویسنده | مترجم:
زهرا حسنی
تاریخ انتشار:
5 شهریور, 1403
مقدمه
آهن یک ریزمغذی حیاتی و نقش مهمی در سلامت کلی و رشد گیاهان ایفا می‌کند. در مقایسه با درشت مغذی‌هایی مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم، گیاهان به مقادیر کم‌تری از آهن نیاز دارند، اما وجود آن برای فرآیندهای فیزیولوژیکی مختلف ضروری است. گیاه بدون آهن نمی‌تواند کلروفیل تولید کند و بدون کلروفیل، گیاه نمی‌تواند اکسیژن را متابولیزه کند. در نتیجه، استفاده از کود آهن یکی از مهم‌ترین عوامل موثر بر رشد گیاهان می‌باشد. همچنین کمبود آهن با ایجاد کلروز به طور قابل توجهی بر بهره‌وری گیاه تأثیر می‌گذارد. در این مقاله به بررسی اهمیت آهن در تغذیه گیاه، انواع کودهای آهن، روش‌های کاربرد آن‌ها و بهترین شیوه‌ها برای تضمین سلامت گیاه می‌پردازیم.
نقش آهن در سلامت گیاهان
-
تولید کلروفیل
این ریزمغذی نقش کلیدی در سنتز کلروفیل (رنگدانه سبز مسئول فتوسنتز) ایفا می‌کند.. بدون آهن کافی، گیاهان قادر به تولید انرژی موثر از نور خورشید نیستند، که منجر به رشد ضعیف و زرد شدن برگ‌ها می‌شود.
-
فعال‌سازی آنزیم
آهن به عنوان یک کوفاکتور برای آنزیم‌های مختلف درگیر در انتقال انرژی، تنفس و تثبیت نیتروژن عمل می‌کند. این آنزیم‌ها برای عملکردهای متابولیکی ضروری در سلامت و رشد گیاه، حیاتی هستند.
-
تنفس
آهن جزء حیاتی سیتوکروم‌ها (ترکیب آهن و پروتئین) می باشد. سیتوکروم‌ها اغلب به غشا (مانند غشای داخلی میتوکندری) متصل و در زنجیره انتقال الکترون و تشکیل ATP فعال هستند و نقش بسیار مهمی در تنفس سلولی دارند. این فرایند به تبدیل قندها به انرژی کمک و از سرزندگی کلی گیاه حمایت می‌کند.
علائم کمبود آهن
شناسایی زود هنگام کمبود آهن از آسیب قابل توجه به گیاهان جلوگیری می‌کند. علائم رایج عبارتند از:
- کلروز بین رگبرگی: زرد شدن برگ‌ها بین رگبرگ‌ها در حالی که رگبرگ‌ها سبز باقی می‌مانند.
- توقف رشد: کاهش ارتفاع بوته و کوچک‌تر شدن برگ‌ها
- رشد ضعیف میوه: کاهش اندازه و کیفیت میوه‌ها و گل‌ها
انواع کود آهن
انواع مختلفی از کودهای آهن موجود است که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای منحصر به فردی دارند. انتخاب به عواملی مانند نوع خاک، اسیدیته و گونه‌های گیاهی بستگی دارد.
-
کلات‌های آهن
پوشش آلی اطراف ترکیبات کلاته، مانع از واکنش دادن عناصر معدنی در خاک می‌شود. ریشه‌های گیاه با مواد غذایی کلات شده داخل خاک تماس پیدا می‌کنند و مواد مغذی را از کلات‌ها جدا و به مصرف می‌رساند. کلات در صنعت تولید کودهای کشاورزی به مواد غذایی غیرآلی محصور شده توسط یک مولکول از ماده آلی اشاره دارد. در واقع کلاته کردن فرایندی است که طی آن یک ترکیب شیمیایی با یک یون فلزی ترکیب شده و آن را به‌صورت محکم نگاه می‌دارد.
کلات‌های آهن مؤثرترین شکل کود آهن هستند. این ترکیبات پایدار به‌راحتی توسط گیاهان، به‌ویژه در خاک‌های قلیایی که آهن کم‌تری در دسترس است، جذب می‌شوند. پیوند مولکول آلی وآهن با یکدیگر کلات آهن را تشکیل می‌دهد که این امر موجب جذب بهتر آهن توسط گیاهان می‌شود. کلات آهن در کودهایی با سایر مواد مغذی نیز یافت می‌شود یا می‌توان آن را به‌عنوان کود مستقل تهیه کرد.
- EDTA (اتیلن دی آمین تترا استیک اسید): مناسب برای خاک‌های کمی اسیدی تا خنثی
- EDDHA (اتیلن دی آمین، اِن، اِن- بیس (2-هیدروکسی فنیل استیک اسید)): ایده آل برای خاک‌های بسیار قلیایی به دلیل پایداری آن در محدوده وسیع اسیدیته.
- DTPA (دی اتیلن تری آمین پنتا استیک اسید): در خاک‌های قلیایی خفیف موثر است. برخلاف کلات آهن EDTA، تمایلی به انجام واکنش با کلسیم و جایگزینی آن با آهن ندارد.
-
سولفات آهن
سولفات آهن یک منبع آهن رایج و مقرون به صرفه است. در خاک‌های اسیدی نسبت به شرایط قلیایی (به دلیل رسوب و از دسترس خارج شدن برای گیاه ) تاثیر بهتری دارد. این نوع کود ماندگاری بالا و همچنین دارای گوگرد است که از مواد مغذی مهم در رشد گیاهان می‌باشد.
این کود به دو صورت محلول پاشی و چالکود (جایگذاری در عمق خاک) استفاده می‌شود. در مواقع ظهور گل و اوایل تشکیل میوه، نباید از روش محلول پاشی استفاده نمود.
-
کود نیترات آهن
نیترات آهن پس از کوددهی به سرعت به ترکیبات سازنده خود یعنی آهن و نیترات تبدیل می‌شود و از این طریق کمبود آهن گیاهان برطرف می‌شود. کود نیترات آهن به شکل کریستال بنفش کم رنگ وجود دارد.
معایب کود آهن کلات: کود آهن کلات عمر کوتاهی دارد؛ یک بار کوددهی، فقط یک فصل دوام می‌آورد، چه در خاک مخلوط و یا روی برگ‌ها اسپری شود.
روش های کاربرد کود آهن
-
کاربرد در خاک
- کود دانه ای: کودهای آهن دانه ای را روی سطح خاک بریزید و به طور کامل آب دهید. این روش باعث آزادسازی آهسته آهن در ناحیه ریشه می شود.
- محلول: سولفات یا کلات آهن را در آب حل کرده و مستقیماً روی خاک اطراف پایه گیاه بریزید. این امر تامین سریع آهن را به ریشه‌ها تضمین می‌کند.
-
محلول‌پاشی
محلول‌پاشی برای اصلاح فوری کمبود آهن موثر است. کلات یا سولفات آهن را با آب مخلوط کرده و با سمپاش روی برگ‌ها محلول‌پاشی کنید. جهت جلوگیری از سوختگی برگ، در اوایل صبح یا اواخر بعد از ظهر استفاده شود.
-
سیستم‌های هیدروپونیک
در سیستم‌های هیدروپونیک، غلظت توصیه شده کلات‌های آهن به طور مستقیم به محلول غذایی اضافه می‌شوند. همچنین به علائم کمبود آهن در گیاهان توجه کنید.
بهترین روش‌ها برای استفاده از کود آهن
-
آزمایش خاک
برای تعیین اسیدیته و سطوح مواد مغذی موجود، آزمایش خاک انجام دهید. این به انتخاب نوع مناسب کود آهن و میزان مصرف کمک می‌کند.
-
تنظیم اسیدیته خاک
دسترسی به آهن در خاک‌های قلیایی محدود است. برای بهبود جذب آهن، اسیدیته خاک را با استفاده از گوگرد یا مواد آلی کاهش دهید.
-
زمان بندی صحیح
هنگام مشاهده علائم کمبود آهن در گیاهان، از کودهای آهن استفاده کنید. از مصرف آن‌ها در زمان خواب خودداری کنید.
-
دوز مناسب
کودهای آهن را به مقدار توصیه شده، مصرف کنید. استفاده بیش از حد منجر به مسمومیت گیاه و بر سلامت آن تأثیر منفی می‌گذارد.
-
نظارت و تنظیم
به طور منظم گیاهان را از نظر علائم کمبود آهن یا سمیت کنترل کنید. مصرف کود را بر اساس پاسخ گیاه و مرحله رشد تنظیم کنید.
ملاحظات زیست محیطی در استفاده از کود آهن
کودهای آهن برای سلامت گیاه مفید هستند، با این حال استفاده از آن‌ها باید مدیریت شود تا اثرات زیست محیطی به حداقل برسد.
- کاربرد هدفمند: از روش‌های کاربردی هدفمند برای کاهش ضایعات و جلوگیری از رواناب استفاده کنید.
- مدیریت یکپارچه مواد مغذی: کودهای آهن را با مواد آلی ترکیب کنید تا سلامت خاک را افزایش داده و وابستگی به ورودی‌های شیمیایی را کاهش دهید.
- مناطق حائل: برای جلوگیری از شستشوی مواد مغذی و محافظت از اکوسیستم‌های آبی، مناطق حائل را در اطراف بدنه‌های آبی ایجاد کنید.
آشنایی با ریزمغذی‌ها و نقش آن‌ها در بهبود عملکرد گیاه می‌تواند کمک بسیاری در مدیریت باغ و مزرعه داشته باشد. درصورت علاقه‌مندی به مطالب کار شده توسط کارشناسان زمین‌کارن موضوعات پیشنهادی خود را به ما ارائه کنید تا در کمترین زمان ممکن مقاله تخصصی آن برای شما همراهان عزیز آماده و بارگزاری شود.
منابع:
https://www.haifa-group.com/online-expert/deficiency-pro/fe-iron
