سیر تا پیاز سیب‌زمینی (بیماری‌ها)

مقدمه

سیب‌زمینی (Solanum tuberosum) یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی در جهان است که به‌عنوان منبع اصلی کربوهیدرات و انرژی در رژیم غذایی انسان نقش بسزایی دارد. این گیاه که از خانواده سولاناسه (Solanaceae) است، در بسیاری از مناطق جهان کشت و تولید آن به‌طور مستقیم تحت تأثیر عوامل زیستی و غیرزیستی قرار می‌گیرد. بیماری‌های سیب‌زمینی از جمله عوامل زیستی مهمی هستند که می‌توانند به‌طور قابل‌توجهی بر کمیت و کیفیت محصول تأثیر بگذارند.

بیماری‌های سیب‌زمینی ناشی از عوامل مختلفی از جمله قارچ‌ها، باکتری‌ها، ویروس‌ها و نماتدها هستند. هر یک از این عوامل بیماری‌زا می‌توانند در شرایط خاص محیطی به سرعت گسترش یافته و خسارات جدی به مزارع سیب‌زمینی وارد کنند. از جمله مهم‌ترین بیماری‌های قارچی می‌توان به “بلایت دیررس” (Late blight) ناشی از قارچ Phytophthora infestans اشاره کرد که به‌عنوان یکی از مخرب‌ترین بیماری‌های سیب‌زمینی شناخته می‌شود. همچنین، باکتری‌هایی مانند Clavibacter michiganensis subsp. sepedonicus که عامل بیماری پژمردگی حلقه‌ای و Ralstonia solanacearum که پژمردگی باکتریایی را ایجاد می‌کند، از بیماری‌های باکتریایی مهم سیب‌زمینی محسوب می‌شوند.

علاوه بر این، ویروس‌های مختلفی مانند ویروس پیچیدگی برگ سیب‌زمینی (Potato leafroll virus) و ویروس موزاییک سیب‌زمینی (Potato virus Y) نیز می‌توانند به‌طور گسترده باعث کاهش عملکرد و کیفیت محصول شوند. کنترل بیماری‌های سیب‌زمینی نیازمند مدیریت جامع و پایدار است که شامل استفاده از ارقام مقاوم، مدیریت زراعی مناسب، کاربرد عوامل زیستی و شیمیایی، و پایش دقیق شرایط محیطی می‌باشد.

در این مقاله، به بررسی جامع بیماری‌های مهم سیب‌زمینی پرداخته خواهد شد و راهکارهای مدیریتی موثر برای کاهش خسارات ناشی از این بیماری‌ها ارائه می‌گردد.

بیماری لکه موجی سیب زمینی یا بلایت زودرس (Early blight)

بلایت زودرس سیب‌زمینی که توسط قارچ Alternaria solani ایجاد می‌شود، یکی از بیماری‌های مهم خاک‌زاد این گیاه است. این بیماری علاوه بر سیب‌زمینی، سایر گیاهان خانواده سولاناسه مانند گوجه‌فرنگی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد و به ویژه در مناطق گرم و مرطوب شیوع بالایی دارد. بلایت زودرس می‌تواند باعث کاهش 20-30 درصدی عملکرد محصول شود. خسارت‌های بیشتر مربوط به کیفیت پایین غده‌ها و کاهش مدت زمان انبارداری است. به همین دلیل، هزینه‌های کنترل این بیماری، از جمله قارچ‌کش‌ها، سالانه میلیون‌ها دلار در سطح جهان برآورد شده است.

علائم بیماری

در برگ‌ها لکه‌های قهوه‌ای تیره با حاشیه‌های زردرنگ که اغلب به شکل حلقه‌های متحدالمرکز دیده می‌شوند. این لکه‌ها ابتدا روی برگ‌های پایینی ظاهر می‌شوند و در شرایط مناسب به سایر قسمت‌ها گسترش می‌یابند. ممکن است در ساقه‌ها نیز لکه‌های تیره ایجاد شود. علاوه بر آن، زخم‌های قهوه‌ای تیره یا سیاه با بافت خشک و چرمی روی غده‌ها ظاهر می‌شود که به «پوسیدگی خشک» معروف است.

چرخه بیماری

قارچ A. solani به صورت هاگ یا میسلیوم روی بقایای گیاهی، علف‌های هرز یا غده‌های آلوده زمستان‌گذرانی می‌کند. انتشار بیماری از طریق آب، باد و ابزارهای آلوده صورت می‌گیرد. دمای 26-29 درجه سانتی‌گراد و رطوبت بالا شرایط ایده‌آلی برای جوانه‌زنی هاگ‌ها فراهم می‌کند. هاگ‌ها به سرعت در حضور آب و رطوبت بالا جوانه می‌زنند. دوره کمون بیماری بین 2 تا 3 روز بسته به شرایط محیطی متفاوت است. بیماری در برگ‌های مسن‌تر و تحت شرایط تنش‌زا مانند کمبود نیتروژن شدیدتر است.

مدیریت بیماری

• استفاده از ارقام مقاوم.
• تناوب زراعی با گیاهان غیرمیزبان مانند ذرت یا غلات برای کاهش مایه تلقیح اولیه.
• مدیریت بهینه کوددهی، به ویژه نیتروژن، برای کاهش تنش گیاه.
• حذف بقایای گیاهی آلوده از مزرعه.
• آبیاری قطره‌ای و اجتناب از آبیاری در زمان‌هایی که برگ‌ها مرطوب می‌مانند.
• استفاده از قارچ‌کش‌های حاوی ترکیباتی مانند کلروتالونیل، مانکوزب، یا آزوکسی‌استروبین.
• قارچ‌کش‌هایی با مواد فعالی مثل فلئوپیام و پروتیوکونازول در مراحل اولیه کاربرد بیشتری دارند.
• پایش منظم مزرعه به خصوص پس از رسیدن گیاه به ارتفاع 30 سانتی‌متر.

بیماری خال سیاه سیب زمینی (Black dot)

بیماری خال سیاه سیب‌زمینی یک بیماری قارچی است که توسط Colletotrichum coccodes ایجاد می‌شود. این بیماری به‌طور خاص در مزارع سیب‌زمینی شایع است؛ به‌خصوص در مناطق با شرایط گرم و مرطوب تأثیر قابل‌توجهی بر کیفیت محصول می‌گذارد. نام این بیماری از میکرواسکلروت‌های سیاه رنگ و ریز آن گرفته شده که با چشم غیرمسلح روی لکه‌ها و همچنین روی ساقه‌ها در اواخر فصل قابل مشاهده است.

علائم بیماری

ابتدا در مزرعه به‌صورت پژمردگی و زردی شاخ و برگ ظاهر می‌شود. علائم بیماری در مراحل ابتدایی مشابه علائم پژمردگی ناشی از ورتیسلیوم و فوزاریوم بوده و تشخیص عامل بیماری را غیرممکن می‌سازد. با پیشرفت بیماری، بوته‌های آلوده قهوه‌ای رنگ شده و در نهایت از بین می‌روند. تعداد زیادی سختینه سیاه رنگ (اندام استراحتی قارچ) روی بافت ساقه آلوده نمایان می‌گردد. بارزترین علائم بیماری روی ساقه زیرزمینی گیاه آلوده پدید می‌آید. بافت‌های کورتکس این قسمت معمولاً پوست‌ریزی شده و بافت آوند چوبی گیاه کاملاً نمایان و به رنگ ارغوانی درمی‌آید و سختینه های سیاه رنگ قارچ در سطوح داخلی و خارجی ساقه چوبی تشکیل می‌گردد.

زیست‌شناسی بیماری

قارچ C. coccodes می‌تواند به صورت اسکلروت (ساختار مقاوم قارچ) در خاک و بقایای گیاهی برای سال‌ها زنده بماند. این قارچ از طریق خاک، بقایای آلوده، یا غده‌های آلوده به گیاهان دیگر منتقل می‌شود. رطوبت بالا و دمای بین 25 تا 30 درجه سانتی‌گراد شرایط مساعدی برای رشد و گسترش قارچ فراهم می‌کند.

مدیریت و کنترل بیماری

• اجتناب از کشت سیب‌زمینی یا سایر میزبان‌های قارچ (مانند گوجه‌فرنگی) برای حداقل 3-4 سال.
• کاشت بذرهای گواهی‌شده و عاری از آلودگی.
• حذف بقایای آلوده پس از برداشت محصول.
• استفاده از قارچ‌کش‌هایی مانند آزوکسی‌استروبین و فلودوکسونیل.
• مدیریت آبیاری برای کاهش رطوبت سطحی خاک.
• استفاده از ارقام مقاوم
• پیشگیری از گسترش بیماری: استفاده از تجهیزات پاک و تمیز برای جلوگیری از انتقال اسکلروت‌ها بین مزارع. این بیماری یکی از عوامل اصلی کاهش بازارپسندی سیب‌زمینی است، زیرا مصرف‌کنندگان به ظاهر غده‌ها بسیار حساس هستند.
• بالا نگه‌داشتن رطوبت انبار بالای ۹۰ درصد و نیز پایین نگه‌داشتن دمای انبار در حدود ۴ درجه سانتی‌گراد.

پوسیدگی نرم باکتریایی و ساق سیاه سیب زمینی

این بیماری باعث عدم جوانه‌زنی و کوتاه شدن رشد در زمین و پوسیدگی نرم در غده‌ها می‌شود؛ به‌ویژه در سیب‌زمینی‌های ذخیره شده خسارت زیادی ایجاد می‌کند. حضور این پوسیدگی‌ها منجر به کاهش درجه‌بندی یا رد شدن غده‌های بذری، خوراکی و فرآوری شده می‌شود. حتی پس از ذخیره‌سازی صحیح، شستشو و پیش‌بسته‌بندی می‌تواند باکتری‌ها را منتقل کرده و باعث تخریب غده‌ها در فروشگاه‌ها شود.

علائم

اندام‌های هوایی

آلودگی اولیه: موجب عدم جوانه‌زنی یا رشد کوتاه و ضعیف می‌شود. برگ‌ها به رنگ سبز روشن یا زرد در می‌آیند و برگ‌های بالایی ممکن است پیچ بخورند. ساقه‌ها در سطح خاک سیاه و چرب شده و به‌راحتی از خاک جدا می‌شوند.

آلودگی دیرهنگام: ساقه‌های کاملاً رشد کرده فرو می‌ریزند. ساقه‌های سیاه‌شده در سطح خاک یا مغز نرم سیاه در ساقه‌های بریده شده، ساق سیاه را از بیماری‌های دیگر مانند Rhizoctonia solani (شانکر ساقه) متمایز می‌کند.

ایجاد این بیماری توسط باکتری‌های مختلف موثر و علائم آن‌ها:

Pectobacterium atrosepticum: برگ‌ها زرد شده و ظاهر پژمرده پیدا می‌کنند. ساقه‌ها در سطح خاک سیاه و چرب می‌شوند.

Pectobacterium carotovorum: از طریق زخم‌ها و منافذ طبیعی در برگ‌ها و ساقه‌ها وارد گیاه می‌شود. علائم ساق سیاه هوایی ایجاد می‌شود که با پوسیدگی لزج سبز-قهوه‌ای بالای سطح خاک مشخص می‌شود. می‌تواند منجر به فروپاشی ساقه‌ها در طول زمان شود.

گونه‌های Dickeya: باعث پژمردگی گیاه و تغییر رنگ آن به آبی می‌شود. ساقه‌ها دچار تغییر رنگ قهوه‌ای چسبناک شده و بافت‌های آوندی رنگ قهوه‌ای روشن می‌شوند.

توجه: علائم بصری به‌تنهایی ممکن است نتوانند بیمارگر خاص را شناسایی کنند. شرایط جوی نیز می‌تواند بر بروز علائم تأثیر بگذارد.

علائم غده‌ها

پوسیدگی معمولاً از زخم‌ها، منافذ سطحی یا انتهای ریشه‌ها شروع می‌شود. علائم شامل بافت‌های نرم و مرطوب رنگ کرم با مرزهای مشخص از بافت سالم، گاهی اوقات مرزهای تیره‌تر می‌باشد. در ابتدا بوی نامطبوعی ندارد، اما با رشد ارگانیزم‌های ثانویه بوی زننده‌ای ایجاد می‌شود.

مدیریت بیماری

• استفاده از بذرهای تأسیس شده و عاری از بیماری برای جلوگیری از آلودگی اولیه.
• از کاشت در خاک‌های آلوده خودداری کنید. بقایای گیاهی و گیاهان داوطلب را از زمین پاک کنید تا سطح آلوده‌کننده‌ها کاهش یابد.
• از آبیاری بیش از حد که شرایط مناسبی برای رشد باکتری‌ها ایجاد می‌کند، خودداری کنید.
• بین سیب‌زمینی‌ها با محصولات غیرمیزبان تناوب ایجاد کنید تا میزان آلوده‌کننده‌های خاک کاهش یابد.
• در هنگام برداشت، غده‌ها را به‌طور احتیاطی و با دقت نگهداری کنید تا از ایجاد زخم جلوگیری شود.
• پس از برداشت، دمای ذخیره‌سازی را به‌سرعت کاهش دهید تا فعالیت باکتری‌ها متوقف شود.
• غده‌ها را در شرایط خنک و دارای تهویه مناسب ذخیره کنید تا رشد بیماری کند شود.
• در حال حاضر سموم خاصی برای این بیماری موجود نیستند و تمرکز بیشتر روی اقدامات پیشگیرانه است.

پوسیدگی سیاه و شانکر ساقه سیب زمینی

Rhizoctonia solani یک قارچ بیماری‌زا است که باعث بیماری‌هایی مانند شانکر ساقه، مرگ گیاهچه، پوسیدگی سیاه، شبکه‌بندی پوست و تغییر شکل رشد غده‌ها می‌شود. این بیماری می‌تواند از طریق خاک و بذر منتقل شود و در خاک، گیاهان میزبان و بقایای محصول برای مدت طولانی زنده بماند. رشد قارچ در دوران ذخیره‌سازی غده‌ها چندان قابل توجه نیست.

علائم بیماری

شانکر:

لکه‌های نکروتیک قهوه‌ای مایل به قرمز که به عنوان شانکر شناخته می‌شوند.

علائمی مشابه ساق سیاه ایجاد می‌کند، از جمله کوتاهی رشد و پیچش برگ‌های بالایی.

ضایعات قهوه‌ای کم‌عمق با لبه‌های مشخص در پایه ساقه و غده‌ها ظاهر می‌شوند.

در صورت شدت بیماری، این ضایعات می‌توانند ادغام شوند و ساقه را کاملاً محصور کنند.

ممکن است یک لکه سفید در قسمت طوقه در سطح خاک ظاهر شود.

پوسیدگی سیاه:

در غده‌ها یک لایه سیاه کاملاً سطحی (اسکلروتیا) که معمولاً به‌صورت لکه‌های کوچک و نامنظم دیده می‌شود. این لکه‌ها ممکن است گسترده باشند اما به‌راحتی با خراشیدن حذف می‌شوند. ممکن است رشته‌های نازک و سیاه‌رنگ (میسیلیوم) در نزدیکی اسکلروتیا دیده شوند که با بزرگنمایی (10 برابر) به‌راحتی قابل مشاهده هستند.

غده‌های رشد کرده در بخش‌های آسیب‌دیده ضخیم شدن پوست به رنگ قهوه‌ای و ایجاد بافتی شبیه به پوست فیل یا شبکه‌ای (netting) دارند.

دیگر تغییرات شامل فرورفتگی‌های کوچک و حفره‌های قیفی‌شکل است که به داخل غده نفوذ می‌کنند.

شرایط توسعه بیماری

رشد بیماری در شرایط کاشت سرد که رشد گیاه را مهار می‌کند، تسریع می‌شود.

کنترل بیماری

• استفاده از بذرهای سالم و عاری از آلودگی یا تیمار بذر با قارچ‌کش.
• کاشت در بسترهای گرم و زهکشی مناسب برای تسریع جوانه‌زنی و رشد اولیه گیاه.
• از کاشت عمیق خودداری کنید.
• تناوب زراعی طولانی‌مدت.
• استفاده از گیاهانی که رشد قوی و سریع دارند، احتمال کمتری برای تحت‌تأثیر قرار گرفتن توسط بیماری دارند.

پوسیدگی خشک سیب زمینی

بیماری پوسیدگی خشک سیب‌زمینی یک بیماری خطرناک است که عمدتاً توسط گونه‌های قارچی جنس Fusarium spp. ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند باعث کاهش کیفیت و کمیت محصول سیب‌زمینی به ویژه در طول دوره ذخیره‌سازی شود. بیماری پوسیدگی خشک به‌طور عمده در غده‌ها مشاهده می‌شود و به دلیل اینکه غده‌ها به‌صورت خشک و سفت در می‌آیند، نام “پوسیدگی خشک” به آن داده شده است.

زیست‌شناسی

این قارچ‌ها می‌توانند از طریق خاک، بذر آلوده و بقایای گیاهی به گیاهان منتقل شوند. قارچ‌ها به‌ویژه در شرایط خشک و گرم فعال‌تر هستند و در این شرایط به‌سرعت رشد کرده و به بافت‌های گیاهی نفوذ می‌کنند.

چرخه زندگی: قارچ‌های فوزاریوم در خاک و بقایای گیاهی می‌مانند. این قارچ‌ها از طریق تماس با زخم‌ها و آسیب‌های مکانیکی وارد گیاه و در داخل بافت‌های گیاهی رشد می‌کنند. این قارچ‌ها در نهایت مواد غذایی را از بافت گیاه می‌گیرند و به تجزیه آن‌ها می‌پردازند.

علائم بیماری

علائم این بیماری معمولاً حدود یک ماه پس از ذخیره‌سازی غده‌ها ظاهر می‌شوند. در ابتدا لکه‌های قهوه‌ای در نقاط زخمی غده‌ها دیده می‌شود. با گذشت زمان، پوست روی این لکه‌ها فرورفته و چروکیده شده و غده‌ها حالتی مومیایی پیدا می‌کنند. غده‌ها در طول دوره ذخیره‌سازی حساسیت بیشتری به این بیماری نشان می‌دهند.

نشانه‌های دیگر شامل زرد شدن برگ‌های پایینی و ایجاد کلروز در برگ‌های بالایی است که در نهایت باعث پژمردگی گیاه می‌شود. تغییر رنگ بافت آوندی ساقه و غده، ایجاد نکروز قهوه‌ای در محل اتصال استولون یا چشم‌های غده و همچنین پوسیدگی‌های دایره‌ای شکل درون غده از دیگر علائم این بیماری هستند.

در برخی موارد، قسمت‌های هوایی گیاه به رنگ ارغوانی درمی‌آید و گیاه به‌طور زودرس از بین می‌رود. بیماری معمولاً منجر به پوسیدگی خشک غده‌ها در انبار می‌شود، اما در صورت وجود رطوبت زیاد، ممکن است پوسیدگی‌های مرطوب و آبدار نیز ایجاد شود.

شرایط مساعد برای گسترش بیماری

دمای بین ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد برای رشد قارچ‌های فوزاریوم مناسب است. همچنین پوسیدگی خشک در شرایط رطوبت کم و هوا خشک بهترین شرایط را برای گسترش دارد. هرگونه آسیب به غده‌ها به‌ویژه در هنگام برداشت یا حمل و نقل، می‌تواند محل ورود قارچ به غده‌ها باشد.

اگر غده‌ها در شرایط گرم و با تهویه ضعیف ذخیره شوند، احتمال بروز بیماری افزایش می‌یابد.

مدیریت و کنترل

• از بذرهای سالم و گواهی‌شده استفاده کنید تا احتمال ورود قارچ‌های فوزاریوم کاهش یابد.
• انجام تناوب زراعی با گیاهان غیرحساس به فوزاریوم می‌تواند به کاهش جمعیت قارچ‌ها در خاک کمک کند.
• بعد از برداشت باید بقایای گیاهی آلوده به قارچ فوزاریوم از مزرعه حذف شوند.
• آبیاری مناسب با جلوگیری از شرایط اشباع آب می‌تواند از بروز زخم‌های گیاهی جلوگیری کند.
• استفاده از قارچ‌کش‌های مناسب برای ضدعفونی بذرها قبل از کاشت می‌تواند از آلودگی بذرها و خاک جلوگیری کند. قارچ‌کش‌هایی مانند فلودیالونیل (Fludioxonil) یا تبوکونازول (Tebuconazole) می‌توانند مؤثر باشند.
• غده‌ها باید در شرایط سرد و خشک با تهویه مناسب ذخیره شوند. دمای مناسب برای ذخیره‌سازی بین ۴ تا ۱۰ درجه سانتی‌گراد است.
• رطوبت داخل انبار باید کنترل شده و از تجمع رطوبت در غده‌ها جلوگیری شود.
• غده‌ها باید با احتیاط جابه‌جا شوند تا از آسیب‌های مکانیکی که محل ورود قارچ‌ها به بافت گیاه می‌شود، جلوگیری شود.

پژمردگی باکتریایی (پوسیدگی قهوه‌ای) سیب زمینی

پوسیدگی قهوه‌ای سیب‌زمینی (Potato brown rot) یک تهدید جدی برای تولید سیب‌زمینی محسوب می‌شود و نظارت دقیق برای جلوگیری از ورود و گسترش آن ضروری است. موارد پراکنده‌ای از این بیماری گزارش شده که با حضور باکتری عامل بیماری (Ralstonia solanacearum) در برخی منابع مرتبط بوده است.

علائم بیماری

• دماهای گرم و رطوبت بالای خاک ظهور علائم بیماری را تشدید می‌کند.
• علائم اولیه شامل پژمردگی برگچه‌های جوان در انتهای برگ‌ها در گرم‌ترین ساعات روز است.
• ممکن است گیاهان در شب، با کاهش دما، ظاهراً بهبود یابند.
• در مناطق با آب‌وهوای سرد، پژمردگی همیشه مشاهده نمی‌شود.
• تحت شرایط مساعد، بیماری پیشرفت کرده و باعث کوتاهی رشد، پژمردگی عمومی، زرد شدن شاخ و برگ و در نهایت مرگ گیاه می‌شود.
• اگر ساقه بریده شود، ممکن است ماده‌ای سفید و لزج از بافت آوندی خارج شود.

علائم واضح‌تر در غده‌ها مشاهده می‌شود:

• در مراحل اولیه، حلقه آوندی با لکه‌های قهوه‌ای (علت نام بیماری) از انتهای غده آلوده می‌شود.
• با پیشرفت بیماری، بافت آوندی کاملاً پوسیده شده و ماده‌ای چسبناک و روشن ممکن است از چشم‌ها یا انتهای غده خارج شود که خاک به آن می‌چسبد.

شرایط بیماری

پوسیدگی قهوه‌ای معمولاً از طریق غده‌های آلوده منتقل می‌شود و می‌تواند به‌صورت نهفته در غده‌ها باقی بماند و در انبار زنده بماند.

در فصل کاشت بعدی، این غده‌ها باعث ایجاد بیماری می‌شوند.

باکتری می‌تواند از طریق ماشین‌آلات و آب آبیاری آلوده گسترش یابد.

کنترل بیماری

• کاشت بذر سالم در زمین‌های غیرآلوده
• مبارزه با علف‌های هرز مزارع سیب زمینی همچنین سلمه تره، پنیرک و ماشک
• استفاده از ارقام مقاوم و متحمل
• تعویض تاریخ کشت به‌منظور مواجه نشدن دوره رویش فعال گیاه با درجه حرارت زیاد و رطوبت بالای خاک

اسکب معمولی (جرب معمولی) سیب زمینی

بیماری اسکب معمولی سیب‌زمینی یکی از بیماری‌های رایج است که توسط باکتری Streptomyces scabies و گونه‌های مرتبط ایجاد می‌شود و معمولاً با علائم خاصی روی سطح غده‌های سیب‌زمینی شناخته می‌شود. این بیماری می‌تواند هر محصولی را که در آن غده‌ها در طول دوره بحرانی 3 تا 6 هفته بعد از آغاز رشد غده‌ها سطح خشکی تجربه کنند، تحت تاثیر قرار دهد. این بیماری تأثیر زیادی بر قابلیت نگهداری در انبار ندارد و در انبار توسعه نمی‌یابد.

زیست‌شناسی

اغلب گونه‌های باکتری در حرارت بین ۱۰ تا ۳۷ درجه سانتی‌گراد رشد می‌نمایند.

بهترین دما برای توسعه بیماری اسکب معمولی دمای ۲۴ -۱۹ درجه سانتی‌گراد است.

این باکتری‌ها هوازی و خاکزی هستند و توانایی تولید اسپور دارند که در شرایط سخت زنده می‌مانند. Streptomyces قادر به تولید ترکیبات سمی است که به سلول‌های گیاهی آسیب می‌رساند.

بیماری عمدتاً از طریق خاک آلوده، بقایای گیاهی، یا بذرهای آلوده گسترش می‌یابد. اسپورهای باکتری در خاک‌های قلیایی با pH بالا بهتر زنده می‌مانند و فعالیت می‌کنند.

علائم بیماری

علائم بیماری معمولاً در قسمت‌های هوایی گیاه مشاهده نمی‌شود و در اغلب مناطق کشت سیب‌زمینی، به‌عنوان یک بیماری مختص غده شناخته می‌شود. این بیماری بیشتر بر کیفیت غده تأثیر می‌گذارد و موجب کاهش ارزش بازاری آن می‌شود، اما تاثیری بر عملکرد محصول ندارد.

آلودگی به این باکتری معمولاً محدود به اندام‌های زیرزمینی گیاه است. اولین علائم بیماری، نکروز (قهوه‌ای شدن) بافت‌ها است. روی غده‌های آلوده، لکه‌های قهوه‌ای تا قهوه‌ای تیره با دوایر نامنظم و لایه‌های چین‌وچروک چوب پنبه‌ای در اطراف و مرکز لکه‌ها مشاهده می‌شود. در ابتدا، لکه‌ها کوچک، قهوه‌ای و اندکی برجسته هستند، اما به‌تدریج وسعت یافته و به هم‌پیوسته و چوب پنبه‌ای می‌شوند. زخم‌ها به زیر سطح غده توسعه پیدا می‌کنند و هنگامی که بافت چوب پنبه‌ای برداشته می‌شود، فرورفتگی‌هایی به عمق ۱ تا ۵ میلی‌متر در غده دیده می‌شود. لکه‌های غده ممکن است به شکل‌های مختلفی، از جمله سطحی، برجسته یا حفره‌ای و عمقی، روی سیب‌زمینی ظاهر شوند و گاهی لکه‌ها به هم‌پیوسته شده و بیشتر سطح غده را فرا می‌گیرند. لکه‌های حفره‌ای اغلب به رنگ قهوه‌ای تیره هستند.

روش‌های پیشگیری و مبارزه

• پرهیز از کاشت غده‌های بذری آلوده به این بیماری.
• رعایت تناوب زراعی ۳ تا ۴ ساله و عدم کشت گیاهان حساس به اسکب مانند چغندرقند، ترب، هویج و شلغم در تناوب با سیب‌زمینی. استفاده از گیاهان کود سبز مانند چاودار، ارزن و جو دوسر می‌تواند جمعیت بیمارگر را کاهش دهد.
• عدم استفاده از کودهای تازه حیوانی، خاکستر چوب یا آهک زیاد.
• تنظیم آبیاری به‌طوری که رطوبت خاک برای بیماری جرب مناسب باشد.
• حفظ pH خاک در حدود ۵ تا ۵/۳ که در کنترل بیماری مؤثر است.
• استفاده از مواد اصلاح‌کننده خاک مانند سولفور، ژیپس و سوپر فسفات قبل و در حین کاشت سیب‌زمینی به پیشگیری از اسکب معمولی کمک می‌کند.
• استفاده از گوگرد در خاک که می‌تواند شدت و وقوع بیماری را کاهش دهد.

بادزدگی سیب زمینی (Late blight)

این بیماری توسط قارچ انگلی Phytophthora infestans ایجاد می‌شود که می‌تواند برگ‌ها، ساقه‌ها و غده‌ها را آلوده کند. این پاتوژن می‌تواند بعد از آلوده کردن گیاه به سرعت رشد کند و علائم قابل مشاهده در عرض چند روز ظاهر شوند. اگر غده‌های آلوده وارد انبار شوند، بیماری می‌تواند در آنجا پیشرفت کند و منجر به خسارات قابل توجهی شود.

زیست‌شناسی

روش اصلی انتشار P. infestans از طریق اسپورانژی‌های هوازی از مزارع آلوده، سیب‌زمینی‌های داوطلب یا گیاهان موجود از سال قبل است، اگرچه بذر آلوده نیز می‌تواند منبع شیوع بیماری باشد.

تولید مثل غیرجنسی سریع و رایج‌ترین نوع تولید مثل است. اسپورانژی‌ها می‌توانند به طور مستقیم گیاه جدیدی را آلوده کنند یا می‌توانند اسپورهای متحرک را آزاد کنند که در آب پخش و سپس وارد گیاه شده و آن را آلوده می‌کنند.

علائم

علائم بلایت دیررس در برگ‌ها معمولاً به صورت لکه‌های تیره و نامنظم ظاهر می‌شوند که با پیشرفت بیماری بزرگ‌تر می‌شوند. در سطح بالایی برگ، هاله‌ای سبزتر اطراف ناحیه نکروتیک ظاهر می‌شود و در سطح زیرین، در شرایط مرطوب، کپک سفیدی در اطراف لکه‌ها رشد می‌کنند.

علائم آلوده شدن غده‌ها به صورت ناحیه‌ای قهوه‌ای تیره، گاهی به رنگ بنفش، در سطح غده‌ها ظاهر می‌شود. پوسیدگی داخلی به صورت پوسیدگی دایره‌ای قهوه‌ای مایل به قرمز است که ممکن است نزدیک به سطح باقی بماند یا به مرکز غده گسترش یابد. پیشرفت پوسیدگی نامنظم است و گاهی به صورت رشته‌ای در گوشت غده دیده می‌شود. بلایت دیررس باعث آسیب به پوست غده می‌شود که به باکتری‌های فرصت‌طلب اجازه نفوذ و ایجاد پوسیدگی نرم را می‌دهد.

علل و شرایط مساعد

بادزدگی معمولاً به‌وسیله عوامل زیر ایجاد می‌شود:

عدم رعایت اصول آبیاری، به ویژه در فصول گرم سال، می‌تواند باعث ایجاد فشار هیدرواستاتیکی در غده‌ها شود.

تغییرات ناگهانی دما بین روز و شب و یا دوره‌های طولانی خشکی می‌تواند باعث خشک شدن غده‌ها و ظهور علائم بادزدگی شود.

کمبود مواد غذایی خاص مانند پتاسیم می‌تواند سیب‌زمینی‌ها را مستعد ابتلا به بادزدگی کند.

شرایط غیرعادی مانند گرمای شدید در هنگام رشد و یا آسیب‌های فیزیکی ناشی از بادهای شدید می‌تواند موجب تشدید این بیماری شود.

کنترل و مدیریت

• استفاده از ارقام مقاوم‌تر به بادزدگی.
• اجتناب از کشت غده‌های آلوده
• کشت غده‌ها در عمق مناسب
• حذف غده‌های آلوده و خشک‌کردن آنها قبل از انبارداری.
• خاک‌دهی پای بوته: این عمل می‌تواند به کاهش خطر گسترش آلودگی از قسمت‌های هوایی به غده‌ها کمک کند.

ویروس Y سیب زمینی (Potato virus Y – PVY)

بیماری ویروس Y سیب‌زمینی به خانواده Potyviridae و جنس Potyvirus تعلق دارد و به صورت مکانیکی و توسط شته‌ها منتقل می‌شود. این ویروس دارای یک ژنوم RNA تک‌رشته‌ای مثبت است. علاوه بر سیب‌زمینی، ویروس PVY می‌تواند در سایر میزبان‌ها مانند گوجه‌فرنگی، فلفل، و برخی علف‌های هرز نیز تکثیر یابد.

علائم بیماری

• موزاییک‌ها و لکه‌های زرد روی برگ‌ها.
• پیچیدگی یا چروکیدگی برگ‌ها.
• تاولی شدن سطح برگ.
• کاهش رشد کلی گیاه.
• نکروز در برگ‌ها و ساقه‌ها.
• پوسیدگی و نکروز در غده‌ها.
• ایجاد نکروز روی غده‌ها (tuber necrosis).
• کاهش شدید کیفیت و بازارپسندی محصول.

زیست‌شناسی و انتقال

ویروس PVY توسط شته‌ها به صورت غیرپایدار منتقل می‌شود. در طول عملیات کشاورزی مانند هرس یا جابجایی گیاهان، در برخی موارد، امکان انتقال از طریق بذر وجود دارد.

مدیریت و کنترل بیماری

• کنترل ناقلین: استفاده از آفت‌کش‌ها برای کنترل جمعیت شته‌ها.
• استفاده از مواد دافع یا تله‌های زرد برای کاهش انتقال ویروس.
• استفاده از ارقام مقاوم به PVY.
• رعایت تناوب زراعی و حذف میزبان‌های ثانویه مانند علف‌های هرز.
• پاک‌سازی ابزارها و تجهیزات برای جلوگیری از انتقال مکانیکی.
• استفاده از بذرهای عاری از ویروس.
• استفاده از دشمنان طبیعی شته‌ها.
• کاشت گیاهان پوششی که شته‌ها را از گیاهان سیب‌زمینی دور کنند.

ویروس X سیب زمینی (Potato virus X – PVX)

بیماری ویروس X سیب‌زمینی یکی از ویروس‌های مهم و شناخته‌شده در گیاه سیب‌زمینی است که به خانواده Potyviridae تعلق دارد، اما در دسته‌بندی‌های جدیدتر به Alphaflexiviridae منتقل شده است.

ویروس Potato virus X از دسته ویروس‌های RNA دو رشته‌ای است. این ویروس از ویروس‌های نسبتاً پایدار است و می‌تواند برای مدت زمان طولانی در مواد زراعی و غده‌های آلوده باقی بماند.

علائم

یکی از اولین علائم مشاهده‌شده، ایجاد الگوهای موزاییکی رنگ در سطح برگ‌ها است. این علائم معمولاً به‌صورت تغییر رنگ در رگبرگ‌ها و نواحی مجاور آن‌ها بروز می‌کند. در برخی از ارقام، برگ‌ها ممکن است رنگ پریده و زرد شوند. این تغییرات می‌تواند باعث کاهش فتوسنتز و عملکرد گیاه شود. گیاهانی که به ویروس PVX آلوده می‌شوند، اغلب رشد کندتری دارند و ممکن است زودتر از سایر گیاهان در برابر استرس‌های محیطی آسیب ببینند. علائم تأثیرات بر غده‌ها معمولاً به صورت کاهش اندازه غده‌ها و کاهش کیفیت آن‌ها بروز می‌کند. غده‌ها ممکن است به‌طور غیرمعمولی کوچک، ریز و بدشکل شوند. در صورت آلوده شدن گیاه در مراحل بعدی رشد، ممکن است مناطق نکروزی (سایر علائم سوختگی) در برگ‌ها یا ساقه‌ها بوجود آید.

نحوه انتقال ویروس X سیب‌زمینی

ویروس PVX از طریق چندین روش می‌تواند منتقل شود:

انتقال مکانیکی: این ویروس از طریق تماس فیزیکی با گیاهان آلوده، ابزار زراعی، یا دست کشاورزان به گیاهان سالم منتقل می‌شود.

انتقال از طریق بذر: غده‌های آلوده به ویروس PVX می‌توانند باعث انتشار آن به نسل‌های بعدی شوند و ویروس از طریق بذر به گیاهان جدید منتقل گردد.

انتقال توسط حشرات: برخی از حشرات مانند شته‌ها می‌توانند ویروس PVX را به طور مکانیکی انتقال دهند، اما این ویروس به‌طور معمول توسط شته‌ها به طور طبیعی منتقل نمی‌شود.

انتقال از طریق دانه‌های آلوده: در برخی موارد، دانه‌های آلوده یا سایر مواد گیاهی می‌توانند به عنوان ناقل ویروس عمل کنند.

مدیریت و کنترل

• استفاده از غده‌های سالم و عاری از ویروس برای کشت می‌تواند از گسترش بیماری جلوگیری کند.
• برای جلوگیری از انتقال ویروس از یک مزرعه به مزرعه دیگر، باید تمامی ابزارهای زراعی به‌طور منظم ضدعفونی شوند.
• انجام تناوب زراعی مناسب و کشت گیاهان غیرمیزبان بین کشت‌های سیب‌زمینی می‌تواند از گسترش ویروس در مزرعه جلوگیری کند.
• اگرچه شته‌ها نقش عمده‌ای در انتقال این ویروس ندارند، اما کاهش جمعیت شته‌ها با استفاده از حشره‌کش‌ها می‌تواند خطر انتقال ویروس را کاهش دهد.
• انتخاب ارقام مقاوم به PVX و استفاده از آن‌ها در مزرعه می‌تواند به میزان زیادی گسترش بیماری را محدود کند.

ویروس پیچیدگی برگ سیب زمینی (Potato Leafroll Virus– PLRV)

PLRV زمانی رایج‌ترین ویروس در ذخایر بذر بود و بیشترین کاهش محصول را در مزارع ایجاد می‌کرد.

علائم

علائم اولیه، که در سال ابتلا ظاهر می‌شوند، اغلب جزئی بوده و ممکن است نادیده گرفته شوند. برگ‌های بالایی ممکن است کمی پیچیده شده و رنگ قرمز یا نارنجی پیدا کنند. علائم ثانویه، که پس از سال ابتلا رخ می‌دهند، متفاوت هستند. برگ‌های پایین ممکن است پیچیده شوند و خشک و شکننده شده و حالت کاغذی پیدا کنند. گیاه ممکن است کمی زرد شده و برگ‌های بالایی به سمت بالا برگشته شوند. رشد گیاه بسته به نوع و شرایط می‌تواند کاهش جزئی یا کاهش شدید داشته باشد.

انتقال

PLRV توسط شته‌ها به روش پایدار (به این معنی که یک شته وقتی ویروس را دریافت می‌کند، برای تمام عمر خود ناقل آن می‌شود) منتقل می‌شود. شته هلو سیب‌زمینی (Myzus persicae) به عنوان مؤثرترین ناقل شناخته می‌شود.

کنترل

• کاشت غده‌های سالم و عاری از ویروس
• کندن بوته‌های آلوده و از بین بردن آن‌ها
• کنترل حشرات ناقل
• در مزارعی که غده‌های گواهی‌شده و بذری تولید می‌کنند، برداشت زودهنگام و یا از بین بردن و خشک‌کردن شاخ و برگ‌ها پیش از زمان برداشت اصلی می‌تواند به کاهش شیوع بیماری کمک کند.
• با قرار دادن غده‌های سیب‌زمینی در دمای ۵/۳۷ درجه سانتی‌گراد به مدت ۲۵ روز، ویروس می‌تواند از غده‌های بذری حذف شود. این روش فقط برای ویروس PLRV مؤثر است.

پژمردگی ورتیسیلیومی سیب زمینی

پژمردگی ورتیسیلیومی یک بیماری قارچی است که بافت‌های آوندی سیب‌زمینی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و بیشتر ارقام تجاری به این بیماری حساس هستند. دو گونه قارچیVerticillium dahlia  و V. albo-atrum این بیماری را در سیب‌زمینی ایجاد می‌کنند.

گونه albo-atrum نسبت به V. dahliae قدرت بیماری‌زایی بیش‌تر و دامنه دمایی وسیع‌تری دارد که حتی به دماهای پایین‌تر (16-27 درجه سانتی‌گراد) نیز می‌رسد.

علائم

این بیماری معمولاً به صورت لکه‌های پراکنده در مزرعه ظاهر می‌شود و می‌تواند باعث کوتاه ماندن گیاه، پیری زودرس و در نهایت کاهش محصول شود. گیاهان می‌توانند در روزهای گرم و آفتابی پژمرده شوند. برگ‌ها ممکن است پیچیده شوند، رنگ آن‌ها به سبز کمرنگ یا زرد تغییر کند و خشک شوند، گاهی اوقات از نوک برگ‌ها شروع می‌شود. حلقه آوندی ساقه معمولاً به رنگ قهوه‌ای تغییر رنگ می‌دهد که به راحتی با برش یک مقطع مورب طولی در سطح زمین قابل مشاهده است. علائمی که به نظر می‌رسد محدود به یک طرف برگ مرکب یا حتی برگچه‌ها باشند، علامت تشخیصی این بیماری هستند. مشاهده علائم در غده‌ها نادر است اما ممکن است به صورت تغییر رنگ آوندی از سمت انتهای استولون (ریشه‌چه) ظاهر شود.

شرایط

بیمارگرها دارای دامنه میزبانی وسیعی هستند. ورتیسیلیوم عمدتاً خاک‌زاد است اما می‌تواند از طریق خاک چسبیده به بذر نیز گسترش یابد. هر دو گونه می‌توانند سال‌ها در بقایای گیاهی یا در خاک زنده بمانند. سطوح بالای آب در خاک باعث تشویق به آلودگی می‌شود.

کنترل

• تناوب زراعی با گیاهان غیرمیزبان نظیر غلات، بقولات
• اجتناب از کاشت گیاهان خانواده سولاناسه به‌ویژه بادمجان در تناوب با سیب زمینی
• آغشته نمودن بذر سیب زمینی با قارچ‌کش‌های ضدعفونی‌کننده مناسب
• آلودگی با نماتدهایی نظیر نماتد مولد زخم، نماتد مولد گره و نماتد سیستی موجب افزایش شدت و تراکم بیماری پژمردگی ورتیسلیومی می‌شود، بنابراین تدخین خاک با نماتدکش‌ها به‌منظور کنترل نماتد توصیه می‌گردد.

نماتد سیست طلایی سیب زمینی

این نماتد با نام علمی Globodera rostochiensis شناخته می‌شود و به‌عنوان یکی از خسارت‌زاترین بیمارگرهای سیب‌زمینی در کشورهایی که کشت سیب‌زمینی رایج است، محسوب می‌شود. آلودگی به این نماتد می‌تواند خسارات قابل توجهی به محصول وارد کند و در برخی موارد، میزان خسارت به سیب‌زمینی در اثر آلودگی به این نماتد تا 100 درصد نیز گزارش شده است.

چرخه زندگی

چرخه زندگی این نماتد از مرحله تخم آغاز می‌شود. لاروهای جوان نماتد پس از حس کردن ترشحات ریشه گیاه سیب‌زمینی، از تخم‌ها خارج می‌شوند و به ریشه گیاه حمله می‌کنند. این لاروها با فرو بردن سر و استایلت خود به درون بافت ریشه، تغذیه می‌کنند. در این مرحله، نماتدهای نر و ماده جفت‌گیری کرده و نماتد ماده تخم‌های خود را در ساختاری به نام “سیست” قرار می‌دهد. سیست‌ها به‌عنوان محفظه‌ای برای تخم‌ها عمل می‌کنند و از آن‌ها در برابر شرایط محیطی سخت محافظت می‌کنند.

در صورتی که ترشحات ریشه‌ای گیاه به تخم‌ها در سیست نرسد، تخم‌ها تفریخ نخواهند شد. اما به محض رسیدن ترشحات ریشه‌ای به تخم‌ها، لارو سن اول در داخل سیست تشکیل شده و نمو می‌یابد. پس از مدت زمانی، لارو سن دوم از سیست خارج شده و به گیاه حمله کرده و آلودگی جدیدی ایجاد می‌کند.

سیست‌ها در واقع بدن نماتد ماده هستند که پس از پر شدن از تخم‌ها، متورم و گرد شده و به رنگ طلایی در می‌آیند. این سیست‌ها در خاک باقی مانده و قادر به زنده ماندن در شرایط سخت هستند. سیست‌ها را می‌توان روی بافت‌های آلوده سیب‌زمینی مانند غده و ریشه مشاهده کرد.

علائم

خسارت ناشی از نماتد سیست طلایی سیب‌زمینی (Globodera rostochiensis) معمولاً به‌صورت نشانه‌های کمبود عناصر غذایی مختلف در گیاه بروز می‌کند. این نشانه‌ها به‌طور معمول به شکل لکه‌هایی در مزرعه دیده می‌شوند و شامل موارد زیر هستند:

1. زردی و پژمردگی گیاه: برگ‌های پایینی بوته‌ها دچار زردی شده و به مرور زمان خشک می‌شوند. این علائم می‌تواند منجر به بازماندن از رشد و در نهایت مرگ بوته‌ها شود.
2. مشکلات رشد: رشد گیاه کاهش یافته و بوته‌ها از رشد طبیعی خود باز می‌مانند.

در بخش‌های زیرزمینی گیاه، یعنی غده‌ها و ریشه‌ها، نیز نشانه‌هایی از آلودگی به نماتد مشاهده می‌شود که از جمله آن‌ها عبارتند از:

1. تشکیل غده‌های ریز و بدشکل یا عدم تشکیل غده: غده‌های تولیدی سیب‌زمینی ممکن است به‌صورت غده‌های ریز و بدشکل یا حتی هیچ غده‌ای تشکیل نشوند.
2. ریشه‌های انشعاب‌دار: ریشه‌ها معمولاً دارای انشعابات فرعی زیادی به‌صورت ریشکی هستند که نشان‌دهنده آسیب نماتدی است.
3. زخم‌ها و شانکرهای ریز روی ریشه‌ها: ریشه‌های آلوده به نماتد علائم زخم و شانکرهای ریز دارند که بر کیفیت و سلامت ریشه تأثیر می‌گذارد.
4. مشاهده سیست‌ها: با استفاده از ذره‌بین معمولی، می‌توان سیست‌های طلایی یا شیری رنگ نماتد را روی ریشه‌ها مشاهده کرد.

یکی از مشکلاتی که نماتد سیست طلایی برای گیاه سیب‌زمینی ایجاد می‌کند، فراهم کردن راه نفوذ برای سایر بیمارگرها است. به‌عنوان مثال، در سیب‌زمینی‌های آلوده به این نماتد، عامل بیماری قارچی Rhizoctonia solani از ریشه‌هایی با شانکر جداسازی شده است. این موضوع نشان‌دهنده اهمیت و اثرات منفی نماتد در کشت و کار سیب‌زمینی است.

مدیریت و کنترل

• تناوب زراعی با گیاهان غیر میزبان به مدت حداقل سه سال و حذف علف‌های هرز خانواده بادمجانیان (Solanaceae) مؤثر است. گیاهانی مانند جو، ذرت، گندم، یونجه و سیر باعث کاهش جمعیت نماتدها شده و عملکرد سیب‌زمینی را افزایش می‌دهند.
• می‌توان از گیاهان تله برای کنترل نماتد سیست طلایی سیب‌زمینی استفاده کرد. با کشت یک رقم حساس به نماتد در مزرعه آلوده و شخم زدن محصول پس از شش هفته (قبل از تشکیل تخم‌های جدید)، می‌توان مایه تلقیح آلودگی را کاهش داد. همچنین، گیاه تاجریزی با تحریک تفریخ تخم‌ها از طریق ترشحات ریشه خود، ولی بدون اجازه نفوذ نماتد به ریشه، به‌عنوان گیاه تله قبل از کشت سیب‌زمینی استفاده می‌شود.
• برای کنترل نماتد سیست طلایی سیب‌زمینی، تقویت گیاه از طریق عملیات کشاورزی مناسب از جمله شخم و آماده‌سازی زمین، کاربرد کود دامی و کوددهی مناسب بسیار مؤثر است. استفاده از کودهای فسفاته، ازته، پتاسیم و کودهای گوگردی قبل از کاشت، می‌تواند به کاهش جمعیت نماتدها کمک کند.
• آفتاب‌دهی خاک برای کنترل نماتد سیست طلایی سیب زمینی
• کاربرد ارقام مقاوم به نماتد سیست طلایی سیب زمینی

پوسیدگی صورتی سیب زمینی (Pink Rot of Potato)

پوسیدگی صورتی سیب‌زمینی یک بیماری قارچی است که به‌وسیله قارچ Phytophthora erythroseptica ایجاد می‌شود. پوسیدگی صورتی یکی از بیماری‌های مهم در مزارع سیب‌زمینی است؛ به‌ویژه در شرایط مرطوب و خاک‌های اسیدی بروز می‌کند. این بیماری می‌تواند در زمان نگهداری و انبار کردن غده‌ها نیز مشکل ایجاد کند. بیماری گیاهی پوسیدگی صورتی سیب زمینی یا پوسیدگی آبدار، به طور معمول در خاک های فشرده و دارای زهکش ضعیف رخ می دهد. صدمات مکانیکی در داخل انبار، امکان انتقال بیماری از غده های بیمار به غده های سالم را بیشتر فراهم می کند. عامل این بیماری تنها باعث آسیب به سیب زمینی می شود.

چرخه زندگی

این قارچ تخم‌هایی به‌نام اووسپور تولید می‌کند که می‌توانند در خاک باقی بمانند و در شرایط مرطوب و مناسب جوانه‌زنی کنند. قارچ‌ها ساختارهای زایشی به نام اسپورهای حرکتی (Sporangia) تولید می‌کنند که می‌توانند به‌وسیله آب به گیاهان دیگر منتقل شوند. اسپورهای حرکتی یا اسپورهای میکروسکوپی از طریق تماس با ریشه یا غده‌های سیب‌زمینی وارد گیاه شده و موجب آلودگی آن‌ها می‌شوند.

علائم

بیماری پوسیدگی صورتی سیب‌زمینی از طریق نفوذ عامل بیماری به غده‌های سالم از راه عدسک، ناحیه اتصال ساقه به غده و صدمات مکانیکی وارد می‌شود. علائم ابتدایی روی بافت‌های هوایی شامل پژمردگی، پوسیدگی ساقه، کاهش رشد و زردی برگ‌های پایینی است. این بیماری باعث تشکیل زخم‌های آبسوخته، تیره و مرطوب روی غده‌ها شده و حالت لاستیکی پیدا می‌کنند. اطراف عدسک‌های آلوده تیره‌تر از سایر بخش‌های غده است. بافت داخلی غده‌های آلوده صورتی بوده و پس از قرارگیری در هوا به رنگ سیاه در می‌آید. پوست غده‌های آلوده به راحتی جدا می‌شود و این بیماری حتی در انبار نیز ادامه می‌یابد. غده‌های آلوده بوی تند دارند و ممکن است با فشردن آن‌ها مایع شفاف از آن‌ها خارج شود.

مدیریت و کنترل

• افزایش زهکش خاک
• افزایش تهویه در داخل انبار
• تناوب زراعی بلند مدت با محصولات غیر میزبان
• جمع آوری و حذف غده های آلوده بعد از برداشت
• اجتناب از صدمات مکانیکی
• نگهداری غده‌ها در انبارهای سرد و خشک
• کاهش آبیاری در مراحل پایانی رشد غده‌ها

منابع

https://potatoes.ahdb.org.uk/knowledge-library/potato-disease-identification

https://cropscience.bayer.co.uk/agronomy-id/diseases/potato-diseases

https://groupalvand.com/15%D9%86%D9%88%D8%B9-%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%B4-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%87-%D8%A8/